Çocuğun gelişiminde yeterli ve dengeli beslenme çok önemlidir. Çocuğun bu yaşlarda kazandığı sağlıklı beslenme alışkanlıkları hayatının sonraki dönemlerini etkilemektedir. Çünkü sağlıklı beslenme çocuğun bedensel, sosyal ve duygusal gelişmesi ve davranışları üzerinde önemli bir rol oynamaktadır. Oyun çocuğu döneminde çocuk beslenme bakımından kendisine sunulan besinlere tabidir. Anne, baba ve varsa bakıcılar kendi yiyecek alışkanlıklarının, sevdikleri ve sevmedikleri şeylerin çocuk tarafından taklit edileceğini bilmelidirler. Anne ve babanın yedirme için ısrarları, ödüllendirme, ceza verme gibi yemek yeme sürecini vurgulayan tutumları çocuğun yeme alışkanlıklarını olumsuz yönde etkiler.
Erken çocukluk ve oyun dönemimde çocuklar çevrelerinden çok etkilenirler. Bu dönem çocuğun besine karşı pozitif alışkanlık geliştirmesi ve olumlu alışkanlıklar kazanması açısından önemli bir zaman dilimidir.
Önemli Noktalar:
Çocuğun beslenmesine yönelik yapılması istenen davranışları aile kendisi yaparak veya onunla birlikte yaparak çocuğa örnek olunmalıdır.
Düzenli aile yemekleri ile uygun sofra adabı yerleştirilmeli, çocuğun dikkatini dağıtacak durumlar (televizyon, tablet, bilgisayar, telefon vb. kullanımı) azaltılmalıdır.
Çocuklara daha fazlasını vermek yerine normal miktarda verip kendisinin istemesini tercih etmek daha doğrudur.
Eğer yemekle oynamaya başlarsa mutlaka yemeği sonlandırın daha fazla yemesi için zorlamayın.
Çocuğunuzu tabağını bitirmesine zorlamayın veya arkandan ağlar hikayesini anlatmayın bu davranış ilerde yemekten nefret etmesine farklı yeme bozukluları oluşmasına neden olabilir.
5-6 yaşta günden güne iştah farklılıkları normaldir bunu hemen sorun haline getirmeyin.
Bununla birlikte yemeklerini belirli saatte vermek, öğünler dışında abur cubur tabir edilen bisküvi, kraker, simit, kola, çikolata gibi besinlerin yenmesine izin vermemek gibi önlemlerle çocuğu düzenli bir beslenme programına alıştırmaya çalışılmalıdır.
Okul öncesi çocuk grubunun beslenmeleri tamamen başkalarına bağlı oldukları için bu yaş grubunda görülen aşırı yemek yeme yani şişmanlık daha çok anne, baba ve bakıcıların hatasıdır. Enerji tüketiminin artmasıyla fazla tüketilen bu enerji yağ olarak vücutta depolanır ve aşırı kilo alımı ile kendini gösterir.
Besleyici ara öğünler tüketimi teşvik edilerek çocuğun atıştırmalardan uzak durması ve fazla ağırlık kazanması engellenmiş olur. Ara öğünlerde simit, peynir, ayran, küçük peynirli sandviçler, meyve, sebze, kuru yemişler veya evde yaptığınız sağlıklı atıştırmalıklar cips, çikolata, hazır kekler, bisküvi yerine tercih edilmelidir.
Öğünlerden önce çocuğa şekerlemeler, çikolatalar, cips gibi besinler vermek veya acıkan çocuğa ısrarla yemek zamanını bekletmek, çocuğun iştahını olumsuz yönde etkilemektedir. Henüz yemeği hazır olmamış çocuğa, alması gereken bir miktar verilebilir.
Çocuklar tatlılarla, çikolata, gofret vb. ile ödüllendirilmemelidir.
Çocuklara hiçbir besin yasaklanmamalı, ancak çok yağlı ve şekerli besinleri tüketmeleri sınırlandırılmalıdır.
Çocuklara küçük yaşlarda fiziksel aktivite alışkanlığı kazandırılmalıdır.
Gün boyu fiziksel ve zihinsel performansın en üst düzeyde tutulabilmesi, düzenli olarak ara ve ana tüketmesi gerekmektedir. Bu nedenle, öğün atlanmamalıdır. Günlük tüketilecek besinlerin 3 ana, 2-3 ara öğünde şeklinde olmalıdır.
Çocukların sağlıklı beslenmesi için dört besin grubunda bulunan çeşitli besinlerden tüketmeleri gerekmektedir. Süt grubunda yer alan süt, yoğurt, ayran et grubunda yer alan et, tavuk, yumurta, peynir, kuru baklagiller, sebze ve meyve grubu ve tahıl grubuna giren ekmek, bulgur, makarna, pirinç vb. besinlerin her öğünde yeterli miktarlarda tüketmelidir.
Çocukların özellikle kemik ve diş gelişimi için günde 2-3 su bardağı kadar süt veya yoğurt, 1 kibrit kutusu kadar beyaz peynir tüketmeleri önemlidir.
Çocuklar için en önemli öğün kahvaltıdır. Her sabah düzenli olarak kahvaltı yapma alışkanlığı kazanmalarına özen gösterilmelidir. Peynir, haşlanmış yumurta, taze meyve veya birkaç dilim tahıllı ekmek ve 1 bardak süt dengeli bir kahvaltı örneğidir.
Yetişkinlere ve okul çağındaki çocuklara kıyasla okul öncesi çocukların beslenmesinde şeker besinlerle alınan enerjinin çok daha fazlasını sağlar. Yüksek oranda şeker tüketen çocukların beslenmelerine bakıldığında asıl şeker kaynağının meyveli şekerler, hazır meyve suları, kolalı içecekler oluşturmaktadır. Bu içecekler yerine taze sıkılmış meyve suları, süt, ayran vb. içeceklerin tüketimi tercih edilmelidir.
Aileye düşen görevler:
Taklitle öğretin: Sevmediği veya çok tercih etmediği bir besini sizin yediğinizi veya beğendiğinizi görürse kendisi de isteyecektir. Sizin abur cuburu/sağlıksız besinleri reddettiğinizi veya yemediğinizi görürse onu da taklit edecektir
Sağlıklı yiyeceklere kolay erişebilsin: Abur cubur yerine evde meyve, kuruyemiş, galeta gibi sağlıklı alternatifler bulunsun
Seçenek önerin: Sofrada bir kaç çeşit yemek bulunsun, arasından kendi yemek istediğini seçsin
Tabaklarını süsleyin: Renkli ve eğlenceli hale getirilen tabakları yeme ihtimali artacaktır
Besinlerin faydalarını anlatın: Sağlıklı seçimler yapmasını kolaylaştırır
Birlikte yemek yapın: Mutfakta vakit geçirmek besinlere karşı ilgisini artırabilir, yediklerini öğrenmesini sağlar
Teşvik edin: Fiziksel aktivite ve spora yönlendirin, bunun için olanak sağlayın.
Sağlıklı beslenmenin önemini ona şu şekilde anlatabilirsiniz;
Kek, kurabiye, poğaça, abur cubur, cips gibi besin değeri düşük besinler yerine meyve, sebze, süt, yumurta, tahıllı ekmek tüketmek, bağışıklık sistemini güçlendirir, hastalıklara karşı korunma sağlar.
Diş çürümesini önler.
Gelişimini ve boy uzamasını olumlu etkiler.
Derslerinde ve sporda daha başarılı olmasını sağlar.